Michiel Coxcie in Leuven - II

Opmerkelijk: je kunt op de tentoonstelling over Michiel Coxcie ook 'Het Lam Gods' van de gebroeders Van Eyck zien. Niet het echte werk dat op dit ogenblik gerestaureerd wordt, maar een kopie ervan van de hand van Coxcie: die heeft hij in 1556-58 in de Sint-Baafskathedraal voor Filips II gemaakt. Hij was daar de juiste man voor: door Bernard van Orley opgeleid in de traditie van de Vlaamse primitieven. Het werk is lange tijd beschouwd als het belangrijkste dat hij ooit geschilderd had, en onder andere daardoor stond hij bekend als een weinig oorspronkelijk kunstenaar. In de loop van de negentiende eeuw zijn een aantal panelen over verscheidene musea verspreid geraakt: dit is sinds het begin van die eeuw de eerste keer dat het werk weer volledig samen is.

In 'Openbaar Kunstbezit Vlaanderen' lees je dat Coxcie voor 'zijn' Lam Gods 'het royale bedrag van 2.000 dukaten' ontvangen heeft, 'een fortuin in die dagen'. Hij was trouwens niet aan zijn proefstuk toe: voor Maria van Hongarije had hij al 'De kruisafneming' van Rogier van der Weyden gekopieerd. Die kopieën waren kennelijk de reproducties van hun tijd, en alleen de hoogste heren en dames konden ze zich permitteren, maar voor de kopiërende kunstenaar was het kennelijk een lucratieve bezigheid.

Michiel Coxcie naar Jan en Hubert van Eyck, De aanbidding van het Lam Gods, 1558

Coxcie hield zich ook bezig met het ontwerpen van glas-in-loodramen: in de Sint-Goedele-en-Michielskathedraal in Brussel zijn die nog te bewonderen. Of hij ontwierp wandtapijten: na een eerste versie volgde dan een tapijtkarton dat voor het eigenlijk weven moest nagevolgd worden. Zo'n tapijtkarton is in feite op zichzelf een best groot schilderij (248 x 257 cm): een prachtig voorbeeld daarvan is 'De landing van Scipio Africanus bij Carthago.

De landing van Scipio Africanus bij Carthago

Ook als etser was hij actief: hij heeft een reeks 'Amor en Psyche' gemaakt, en ook een over 'De liefdes van Zeus'; voor die laatste vond hij zijn  inspiratie bij Rafael.

De liefdes van Zeus, De ontvoering van Europa, ca. 1540, 17 x 13 cm

Een andere ets heeft als onderwerp een passage uit het Oude Testament, uit Exodus 7:6-10. Mozes moet van de Heer de farao dwingen de Israëlieten te laten vertrekken. Hij gaat met zijn broer Aäron naar de heerser, Aäron laat zijn staf op de grond vallen en die verandert terstond in een slang. De magiërs van de farao doen hetzelfde, ook nu  worden alle staven slangen, maar de slang van Aäron verslindt alle andere. Toch is de farao niet te vermurwen, waarop dan de tien plagen van Egypte volgen.

Mozes en de slang

Deze tentoonstelling laat zien dat Coxcie niet alleen een vernieuwend schilder was, maar net zo goed ontwerper, graficus en kopieerder. Het is een beetje onbegrijpelijk dat zo'n man, die in zijn tijd in Europa een van de grootsten was, helemaal in de coulissen van de kunstgeschiedenis verzeild is geraakt. M Museum Leuven heeft dat alleszins en terecht rechtgezet.