zondag 30 november 2014

Berlinde de Bruyckere in het Smak: Kreupelhout - Cripplewood

'Sculptures & Drawings/200-2014' is de naam van de tentoonstelling van Berlinde de Bruyckere in het Smak in Gent. Het is de eerste solotentoonstelling van haar werk in eigen land sinds 2002. Zeer indringend is hij, wat mij betreft vooral door  de installatie 'Kreupelhout- Cripplewood' en het beeld 'Lost' van een dood paard.

'Kreupelhout - Cripplewood' was al te zien op de Biënnale van Venetië' in 2013 - dat was toen de eerste en enige keer - en is nu in het Smak uiterst getrouw volgens het installatieplan van toen opnieuw samengesteld.Het gaat om een bijna 17 meter lange boom die totaal ontworteld op de grond ligt, maar uit de massale stronk komen vele dorre, bladerloze takken tevoorschijn. Gewoon kreupelhout is naar mijn idee veel kleiner, en in het Engels is 'a cripple' een gehandicapte, iemand die niet goed kan lopen, maar wel een mens dus. Dit hout in het Smak ligt er dan ook gewoon kreupel bij: het is wel hout of een boom, maar je moet tegelijkertijd aan een mens denken.


Kreupelhout - Cripplewood': bijna 17 meter lang

Wat de installatie nog 'menselijker' maakt, is dat de takken vaak een verband dragen, wat bijvoorbeeld een verzorgde geamputeerde suggereert, dan weer lijken volle zakken 'vaderlandertjes' voor te stellen, elders lijken rode doeken aan het vergoten bloed te refereren. Zo ontkom ik niet aan het gevoelen dat hier een gevallen krijger ligt, een gesneuvelde soldaat. Misschien komt dat doordat de Eerste Wereldoorlog dit jaar in de media en in nogal wat tentoonstellingen zo prominent aanwezig is geweest: feit is dat de installatie dat beeld bij me wakker roept.


Alsof het om een geamputeerde arm gaat

Als je de dikke stronk bij zijn begin bekijkt, kun je daar een mensentorso in herkennen: het lijkt wel de torso van Christus aan zijn kruis, en dan kun je weer verder associëren.


Christustorso?

Dit beeld is in was gemaakt: het lijkt ondanks de installatie zo natuurlijk dat je de kunstenaar erachter niet ziet. Of toch wel: de kleur wijkt af, die is eerder groen.



Dit beeld heeft het nadrukkelijk over kwetsbaarheid, verval en dood: het confronteert je met de eindigheid van alle leven, op een zeer indringende manier, het kruipt onder je huid en blijft daar een hele tijd zitten. Het gebeurt niet vaak dat ik blij ben dat ik een tentoonstelling gezien heb, maar dat ik me tezelfdertijd weemoedig voel, dat het mij droef te moede is. Dit is er zo een: een bewijs dat hij mij diep geraakt heeft, dat de kunstenaar, Berlinde de Bruyckere, de weg naar mijn hart, en naar dat van vele mensen gevonden heeft. Dat is een uitzonderlijke verdienste.

J.M. Coetzee was curator van de Biënnale van Venetië in 2013. Van hem dit citaat:

'De boom van het Kreupelbos kan zich niet oprichten, groeit krom, in elkaar gedoken; uit zijn stam worden krukken gesneden voor wie anders alleen kan kruipen; een boom met takken vol knopen, knoestig en warrig.'

Geen opmerkingen: